Ang Nakatagong Pasa: Kung Paano Binuking ng Isang Pilipinang Guro ang Lihim na Pagdurusa ng Isang Bata at Ang Halimaw na Kasinungalingan ng Isang Ama sa Japan

Sa tahimik at disiplinadong mundo ng isang elementary school sa Miyagi Prefecture, Tohoku, Japan, naganap ang isang hindi inaasahang pangyayari noong 2018, na nagbago magpakailanman sa buhay ng isang batang guro mula sa Pilipinas at ng kanyang estudyante. Si Leia Santiago, 29, isang Pilipinang English teacher, ay nadestino sa Japan sa ilalim ng isang teaching exchange program. Dati siyang guro sa pampublikong paaralan sa Pampanga, ngunit naghahanap siya ng mas magandang oportunidad sa ibang bansa kaya’t nagpakadalubhasa siya sa wikang Hapon at inaral ang kanilang kultura. Ang kanyang klase ay masigla, at mabilis siyang nakabuo ng koneksyon sa marami sa kanyang mga estudyante. Gayunpaman, hindi siya tinatanggap ng lahat. Si Miss Yamada, ang head teacher ng buong elementary grade level, ay may malamig na pakikitungo sa mga banyaga, lalo na kay Leia. Sa kabila nito, naging malapit si Leia kay Kento Miyazaki, isang walong taong gulang na batang lalaki. Si Kento ay matalino, masayahin, at tila laging sabik sa atensyon. Palagi siyang maaga sa klase, mabilis sumagot sa mga tanong, at mahusay sa kanyang mga takdang aralin. Gayunpaman, hindi maiwasan ni Leia na mapansin ang mga banayad na kilos ni Kento. Bihira siyang makipaglaro o makihalubilo sa ibang mga bata. Siya ay nagugulat tuwing may matatandang lalaki na dumadaan at madalas ay tinatakpan ang kanyang braso ng pulang jacket, tila nagtatago ng mga pasa. Pagkatapos ng klase, nananatili siya sa hallway, na tila iniiwasang umuwi.

Sa kulturang Hapon, ang katahimikan ay hindi laging nangangahulugan ng problema, at sa simula ay nag-atubili si Leia na mag-imbestiga nang malalim. Gayunpaman, bilang isang dayuhang guro at bilang isang babae, nakaramdam siya ng malalim na problema sa kilos ng bata. Noong Agosto 22, 2018, isang Miyerkules, huling nakita si Kento kasama si Leia sa hallway pagkatapos ng klase—isang normal na tagpo ng isang gurong tinutulungan ang isang mag-aaral. Naiwan si Leia para ayusin ang kanyang mga gamit bago umuwi. Kinabukasan, hindi pumasok si Kento. Kumalat ang balita sa buong paaralan na hindi raw ito nakauwi ng kanilang bahay buong magdamag. Ang mga oras ay naging isang araw, at walang opisyal na impormasyon kung nasaan si Kento. Ang lahat ay lalong nag-aalala. Sa gitna ng tumataas na pag-aalala, isang malamig na hinala ang bumalot kay Leia. Kilala siya bilang pinakamalapit na guro ni Kento, at siya rin ang huling nakitang kasama ng bata bago ito nawala.

Pagsapit ng ikalawang araw ng pagkawala ni Kento, gumalaw na ang pamunuan ng paaralan. Kinausap ng principal ang ama ni Kento, si Mr. Yokota Miyazaki, na labis na nag-aalala lalo na’t halos taon-taon ay may kaso ng mga nawawalang bata sa kanilang lugar. Si Miss Yamada, ang head teacher, ang nagsabi na si Leia Santiago, ang Pilipinang guro, ang huling nakita kasama ni Kento. Dahil dito, mabilis na pinaratangan ng ama ni Kento si Leia na may kinalaman sa pagkawala ng kanyang anak. Pagkalipas ng ilang oras, inimbita ng pulisya si Leia Santiago para sa routine questioning, na tinatawag na “Joshu.” Sinubukan ni Leia na sagutin ang kanilang mga tanong nang totoo, ngunit hindi niya maiwasan ang mailang at makaramdam ng kaba. Ang tono ng mga awtoridad ay nagparamdam sa kanya na siya ay pinaghihinalaan bilang isang posibleng suspek. Ayon sa mga pulis, isang magulang ang nagsabing nakita raw niya si Leia at Kento na magkasabay na naglalakad palabas ng gate bandang 4:00 PM, oras ng uwian. Naalala ni Leia na nakasabay niya si Kento sa paglalakad palabas matapos niyang siguruhing maayos na ang lahat, ngunit hindi niya maintindihan kung bakit ito naging kahinahinala. Ang kanyang class journal, cellphone, at bag ay sinuri, ngunit walang nakitang anumang ebidensya. Gayunpaman, nanatili siya sa listahan ng mga persons of interest at pansamantalang sinuspinde sa pagtuturo habang ongoing ang imbestigasyon.

Sa kabila ng mga paratang at pagdududa, hindi nanatiling walang ginagawa si Leia. Habang ang iba ay nagdududa sa kanya, sinimulan niyang kausapin nang pribado ang ilang piling estudyante. Sa isang casual na usapan, nabanggit ng isang bata na minsan niyang nakita si Kento na umiiyak sa banyo, na may pasa sa braso, at narinig ang isang mababang, galit na tinig mula sa cellphone nito, na tila sigaw ng isang lalaki. Ang mga pahapyaw na kuwentong ito ay dahan-dahang pinagtagpi ni Leia upang buuin ang katotohanan, na nagpaparamdam sa kanya na malapit na niyang matunton si Kento. Nang gabing iyon, hindi makatulog si Leia. Bagama’t hindi siya opisyal na inakusahan, alam niyang kailangan niyang linisin ang kanyang pangalan.

Kinaumagahan, kinausap niya si Morie, isang tahimik na kaklase ni Kento. Nag-atubili si Morie sa una, ngunit dahan-dahang nagsalita. Ibinunyag niya na minsan ay hindi raw kumakain ng tanghalian si Kento at minsan ay natutulog ito sa isang park bench malapit sa paaralan bago pumasok sa klase. Lumapit si Leia sa Gido Kateka, o City Welfare Office, ngunit wala siyang nakitang anumang record na may kaugnayan sa kaso ni Kento. Determinado, nagpasya si Leia na puntahan ang parkeng binanggit ni Morie—isang lumang palaruan sa tabi ng riles, hindi kalayuan sa paaralan. Doon, sa likod ng isang sirang bangko, nakita niya ang isang notebook. Ang ilang pahina ay basang-basa na dahil sa hamog, ngunit ang iba ay maayos pa. Sa loob nito, natagpuan niya ang hindi pangkaraniwang mga drowing: isang bata kasama ang isang babae, at mga pahina na puno ng galit na mga sulat-kamay sa ilalim ng maulap na kalangitan. Ang bawat guhit ay tila sumisigaw ng hindi nasusulat na mga salita. Nang mabasa ni Leia ang pangalan sa pabalat, napagtanto niya na iyon ay pagmamay-ari ni Kento. Habang patuloy ang opisyal na paghahanap ng pulisya, naramdaman ni Leia na malapit na niyang matagpuan ang nawawalang bata. Gayunpaman, pinili niyang huwag itong iulat agad sa pulisya. Naramdaman niya na may mas malalim na dahilan sa pagkawala ni Kento, isang katotohanan na maaaring maitago kung mauunang makita ng kanyang ama o ng mga pulis ang bata.

Pagsapit ng Agosto 25, 2018, tatlong araw nang nawawala si Kento, at mas pinaigting pa ang paghahanap. Tumulong na rin ang mga residente, natatakot na tuluyan nang napahamak ang bata. Bitbit ang notebook na nakita niya sa parke, sinimulan ni Leia ang pag-iikot sa mga lugar na dating binanggit ng mga estudyante: isang lumang basketball court ilang bloke ang layo mula sa paaralan, isang maliit na footbridge kung saan minsan siyang nakita, at isang abandoned bicycle shop na sarado na sa loob ng dalawang taon.

Nang gabing iyon, habang bumabagsak ang ulan at wala nang tao sa lansangan, hawak ni Leia ang isang maliit na flashlight habang tinatahak ang makipot na eskinita patungo sa likod ng sirang shop. Doon, sa dilim na may patak ng tubig mula sa butas-butas na bubong, nakita niya ang isang pigura. Nakaupo si Kento sa basang karton, yakap-yakap ang kanyang tuhod, at nanginginig sa ginaw. Siya ay basang-basa, maputla, at nanghihina. Katabi niya ang kanyang backpack at ilang piraso ng tinapay, na bahagyang nakabalot ngunit basa na rin. Agad na lumapit si Leia at binalot si Kento ng kanyang dalang coat. Labis siyang nag-alala sa kalagayan ng bata, lalo pa’t tatlong araw na itong nawawala. Sa una ay nabigla si Kento at nagtangka siyang tumakbo, ngunit ang banayad na tinig ni Leia ay nagpakalma sa kanya. Inabot ni Leia ang ilang pagkain at juice na natira sa kanyang bag, na tinanggap naman ng bata. Sa sumunod na oras, sa gitna ng ulan, dahan-dahang inilahad ng bata ang dahilan ng kanyang pagtakas. Matagal na raw siyang sinasaktan ng kanyang ama. Dati na itong bayolente, at lalo itong lumala nang mamatay ang kanyang ina halos isang taon na ang nakalipas. Ang mga pasa sa kanyang katawan, bagama’t kayang takpan ng kanyang jacket, ay hindi naman kayang itago ang katotohanan ng kanyang masaklap na kapalaran.

Gayunpaman, hindi lamang ang pisikal na sakit ang nagtulak sa kanya upang tumakas. Lalo siyang sinaktan ng mga masasakit na salitang naririnig niya mula sa taong pinakamahalaga para sa kanya—ang kanyang ama. Madalas daw sabihin ng kanyang ama na hindi niya anak si Kento, dahil anak daw ito ng “malandi” niyang ina sa ibang lalaki. Sa murang edad, hindi lubos na maunawaan ni Kento kung bakit ganoon na lamang ang galit ng kanyang ama sa kanyang yumaong ina. Ang mga salitang ito, higit pa sa pisikal na sakit, ang nagtulak sa kanya upang tumakas. Ang kanyang murang isip at katawan ay pagod na sa pisikal at emosyonal na sakit na kanyang dinadanas sa piling ng kanyang ama. Umiiyak na sinabi ni Kento na mahal niya ang kanyang ama ngunit hindi na niya kayang dalhin pa ang bigat ng kanyang nararamdaman.

Sa halip na dalhin agad si Kento sa pulisya, dinala muna siya ni Leia sa isang kaibigang Pilipina na may asawang Japanese nurse, na pamilyar sa proseso ng Child Protection Protocol. Doon, pinatulog nila si Kento at sinimulan nilang planuhin ang mga susunod na hakbang. Pagkatapos ng ilang araw ng pag-aalaga sa bata, pormal nang isinampa ni Leia Santiago ang isang report of suspected child abuse laban sa ama ni Kento. Kasama sa report ang notebook na may mga drowing ni Kento, ilang litrato ng mga pasa, at isang transcript ng salaysay ni Kento na isinulat sa tulong ng isang registered social worker. Ang kaso ay isinampa sa ilalim ng Jido Fukushiho, o Japanese Child Welfare Act, ngunit hindi naging madali ang pagtanggap dito. Para sa sistema, ang ama ni Kento ay isang tahimik na empleyado ng isang manufacturing company, na walang criminal record o anumang reklamo.

Nang matanggap ng ama ang reklamo, agad itong nagtungo sa mga awtoridad, humihingi na makita ang kanyang anak. Ngunit agad siyang pinigilan, sa kahilingan na rin ng Jido Sodanjo (child welfare council) na tinitingnan ang kondisyon ng bata. Galit na tinawag ni Mr. Miyazaki si Leia na isang kidnapper, at sinabing malamang ay si Leia ang nagturo ng mga kasinungalingan sa kanyang anak. Nagbanta rin itong magsampa ng counter-charge laban sa Pilipina. Sa mga sumunod na araw, dalawa pang guro ni Kento sa lower grades ang lumapit sa child protection office. Pareho nilang inilahad ang kanilang dating obserbasyon na ilang beses nilang nakita si Kento na may pasa, na palagi namang itinatakip ng bata at sinasabing bunga ng pagkadapa o pagkaumpog. May ulat din na may pagkakataong wala itong baon at nakikitang mag-isa sa labas ng paaralan. Sa tulong ng isang abogado, sinimulan ang pagsasampa ng kaso ng child endangerment laban sa ama ni Kento. Samantala, si Kento ay nanatili sa kustodiya ng social welfare ng distrito. Unti-unti namang naibalik ni Leia ang tiwala at respeto ng ibang mga guro at estudyante, bagama’t ang ilan, tulad ni Miss Yamada, ay nanatiling may distansya.

Ang imbestigasyon ay umusad, at lumabas na matagal nang pinaghihinalaan ni Mr. Miyazaki na hindi niya tunay na anak si Kento. Ang matagal nang pagdududang ito ang nagbunsod ng kanyang masamang pagtrato kay Kento at sa kanyang yumaong asawa. Naniniwala rin umano siya na patuloy na nakikipagkita ang ina ni Kento sa dati nitong kasintahan kahit na sila’y kasal na, at bunga raw si Kento ng pagtataksil ng kanyang asawa. Labis na nasaktan si Kento sa rebelasyon, bagama’t malinaw sa kanya kung gaano kamahal ng kanyang ina ang kanyang ama noong nabubuhay pa ito. Inirekomenda ng City Welfare Office ang isang DNA testing upang patunayan kung totoo nga ba ang hinala ni Mr. Miyazaki. Isinagawa ang testing sa NHON Genetic Research Laboratories Incorporated, at pagkalipas ng ilang araw, lumabas na ang resulta. Siguradong-sigurado si Mr. Miyazaki sa kanyang mga hinala. Sa loob ng maraming taon, inilayo niya ang kanyang loob sa bata, dahil pakiramdam niya ay bunga ito ng pagtataksil ng kanyang asawa. Ngunit nang araw na iyon, isang malamig na tubig ang bumuhos sa kanya. Ang resulta ng paternity test ay nagpakita ng 99.99% match, na nangangahulugang siya ang tunay na ama ng bata. Lubos siyang nalungkot sa natuklasan. Ang mga taon ng pagpapahirap niya sa bata ay walang sapat na batayan dahil ito ay sarili niyang laman at dugo. Ang pagsisisi ay makikita sa kanyang mukha, ngunit hindi ito sapat para takasan niya ang batas.

Ang kaso ni Mr. Miyazaki ay nagpatuloy, at sa huli, siya ay nahatulang guilty sa kasong child endangerment at physical abuse. Sa ilalim ng Child Welfare Law at Penal Code ng Japan, siya ay sinentensyahan ng hanggang apat na taong pagkakakulong—isang sentensya na bagama’t mas maikli kumpara sa batas ng ibang bansa, ay sapat na upang pag-isipan niya ang kanyang mga nagawa. Sa ilalim ng child welfare program ng Japan, si Kento ay inilagay sa isang boys’ home, isang institusyon para sa mga batang may kasaysayan ng domestic violence. Pinayagan siyang bisitahin ng mga piling tao na nasa listahan ng kanyang counselor, kasama na si Leia Santiago.

Hindi na bumalik si Leia sa dati niyang eskwelahan, kahit pa malinis na ang kanyang pangalan. Pinili niyang magpatuloy sa ibang direksyon. Inalok siya ng bagong posisyon sa isang multicultural education center sa Fukushima, kung saan mas bukas ang pagtanggap sa mga dayuhang guro. Isang buwan matapos ang kanyang paglipat, nakatanggap siya ng isang maikling liham mula kay Kento, kasama ang isang tula na may pamagat na “Sensei.”

Makalipas ang isang taon, natapos ang kontrata ni Leia, at bumalik siya sa Pilipinas. Dala niya ang mga alaala hindi lang ng pagiging isang exchange program teacher kundi ng pagiging pangalawang magulang lalo na sa batang si Kento. Sa kasalukuyan, nakalaya na ang ama ni Kento at sinubukan nitong magbago at bumawi sa mga panahong nagpahirap siya sa kanyang sariling anak. Paulit-ulit siyang humingi ng tawad. At dahil likas na mabuti si Kento, hindi naging mahirap sa kanya ang tanggapin muli ang kanyang ama. Sinusuportahan ni Kento ang kanyang ama hanggang sa pag-aaral nito sa isang unibersidad sa Tokyo. Samantala, patuloy naman ang kumustahan nina Leia Santiago at Kento sa pamamagitan ng email. Muling bumisita si Leia sa Japan noong 2023, kung saan muli niyang nakita at nakausap si Kento. Halos hindi ito nagbago; ang kanyang inosente ay naroon pa rin. Ngunit ang batang puno ng takot noon ay isa nang binata na puno ng kumpiyansa.

Sa yugtong ito ng buhay ni Leia, napatunayan niya ang isang bagay: ang tunay na halaga ng isang guro ay hindi nasusukat sa laki ng kanyang kinikita, o sa kung gaano kataas o kababa ang tingin ng iba sa kanya. Ito ay nasusukat sa kung paano siya nakaapekto sa buhay ng kanyang mga estudyante. At para kay Leia, sapat na si Kento bilang patunay na nagampanan niya nang tama ang kanyang trabaho bilang isang mabuting guro.